Drzewa oliwne

Drzewa oliwne w Polsce to przede wszystkim fascynujący element śródziemnomorskiego krajobrazu, który z powodzeniem może być uprawiany przez entuzjastów ogrodnictwa, choć z pewnymi ograniczeniami wynikającymi z naszego klimatu. Naturalnym środowiskiem drzew oliwnych są rejony o ciepłych, słonecznych latach i łagodnych zimach, takie jak basen Morza Śródziemnego. Polska, z jej chłodniejszym klimatem i mroźnymi zimami, nie należy do ich naturalnego zasięgu występowania.

W praktyce oznacza to, że uprawa drzew oliwnych w gruncie w większości regionów Polski jest ryzykowna i zazwyczaj kończy się niepowodzeniem bez odpowiedniej, często kosztownej i pracochłonnej ochrony zimowej. Drzewa oliwne są wrażliwe na długotrwałe mrozy, a temperatury spadające poniżej -5°C mogą powodować uszkodzenia liści i pędów, a nawet śmierć młodych roślin. Długotrwałe oddziaływanie niskich temperatur w połączeniu z wilgocią jest dla nich szczególnie niekorzystne.

Z tego względu, najpopularniejszą i najbezpieczniejszą metodą uprawy drzew oliwnych w Polsce jest uprawa pojemnikowa. Pozwala to na cieszenie się ich urokiem w cieplejszych miesiącach, kiedy mogą zdobić balkony, tarasy i ogrody, a następnie na przeniesienie ich do jasnych, chłodnych pomieszczeń na okres zimowy. W warunkach domowych drzewa oliwne przechodzą w stan spoczynku i wymagają ograniczonego podlewania oraz temperatury w zakresie 5-10°C. Uprawa w gruncie jest możliwa jedynie w bardzo specyficznych warunkach i z zastosowaniem odpowiednich środków ochrony przed mrozem. Jednak mimo tych wyzwań, miłośnicy śródziemnomorskiego klimatu decydują się na ich uprawę, ceniąc ich unikalny wygląd i atmosferę, jaką wprowadzają do polskich ogrodów i przestrzeni.

Jak wspomnieliśmy, najpopularniejszą i najbezpieczniejszą metodą jest uprawa pojemnikowa. Pozwala to na kontrolowanie warunków, w jakich rośnie drzewo oliwne. W okresie od wiosny do jesieni, gdy temperatury są dodatnie, drzewa mogą być wystawiane na zewnątrz, na słoneczne i osłonięte stanowiska, które są dla nich idealne. Na zimę natomiast konieczne jest przeniesienie ich do jasnych, chłodnych pomieszczeń z temperaturą w zakresie 5-10°C, gdzie przechodzą w stan spoczynku.

Wybór odpowiedniej odmiany może mieć znaczenie. Niektóre źródła wskazują na istnienie odmian o nieco podwyższonej mrozoodporności, jednak w warunkach polskiej zimy nawet one mogą wymagać dodatkowej ochrony. Do takich odmian mogą należeć np. niektóre greckie czy włoskie selekcje.

Kluczowe aspekty uprawy drzew oliwnych w Polsce (w pojemnikach):

• Stanowisko: Pełne słońce jest niezbędne do prawidłowego wzrostu i rozwoju drzewa oliwnego.
• Podłoże: Powinno być przepuszczalne, lekko alkaliczne, z dobrym drenażem, aby uniknąć zastojów wody.
• Podlewanie: Umiarkowane w okresie wegetacji, z przerwami na przeschnięcie wierzchniej warstwy gleby. Zimą podlewanie należy ograniczyć.
• Nawożenie: W okresie wzrostu warto stosować specjalistyczne nawozy do roślin śródziemnomorskich.
• Zimowanie: Przeniesienie do chłodnego i jasnego pomieszczenia z ograniczonym podlewaniem jest kluczowe dla przetrwania zimy.
• Przycinanie: Można przeprowadzać wczesną wiosną, aby nadać kształt i usunąć uszkodzone pędy.

Uprawa drzew oliwnych w gruncie jest bardziej ryzykowna i wymagałaby bardzo starannego doboru stanowiska (ciepłego, osłoniętego, z dobrą glebą) oraz solidnego zabezpieczenia na zimę, takiego jak owijanie pnia i korony oraz ochrona korzeni przed mrozem. Nawet wtedy trudno o gwarancję na przetrwanie surowych zim.

Podsumowując, uprawa drzew oliwnych w Polsce jest możliwa, ale głównie w formie pojemnikowej, co pozwala na zapewnienie im odpowiednich warunków w różnych porach roku. Wymaga to pewnej świadomości ich potrzeb i gotowości do zapewnienia im właściwej pielęgnacji, zwłaszcza w okresie zimowym.

Najstarsze drzewa oliwne na świecie są fascynującymi świadkami historii, a ich wiek sięga imponujących wartości. Ze względu na trudności w dokładnym datowaniu starych drzew oliwnych, często z powodu spróchniałego lub pustego wnętrza pni, szacunki wieku mogą się różnić. Niemniej jednak, istnieje kilka drzew oliwnych, które są powszechnie uznawane za jedne z najstarszych na świecie:

• Drzewo oliwne z Vouves (Kreta, Grecja): Prawdopodobnie jedno z najbardziej znanych i najstarszych drzew oliwnych na świecie. Jego wiek szacuje się na 2000 do 4000 lat, a niektóre źródła podają nawet 5000 lat. Drzewo to nadal owocuje i jest popularną atrakcją turystyczną.
• “Siostry Noego” (Bechealeh, Liban): Uważane za jedne z najstarszych drzew oliwnych na świecie, z szacowanym wiekiem około 6000 lat.
• Stara Maslina (Mirovica, Czarnogóra): Wiek tego drzewa oliwnego szacuje się na około 2240 lat. Nadal rodzi owoce.
• Drzewo oliwne w Canneto Sabino (Włochy): Jego wiek szacuje się na ponad 2000 lat.
• Drzewo oliwne w Roquebrune-Cap-Martin (Francja): Szacowany wiek to około 1800 lat.
• Niektóre drzewa oliwne w Ogrodach Oliwnych Lun (Chorwacja): W tym rejonie znajduje się wiele tysiącletnich drzew oliwnych, z których niektóre szacuje się na 1600 lat, a nawet 2000 lat.

Wiek drzew oliwnych jest często szacowany na podstawie analizy słojów rocznych w zachowanej części pnia (dendrochronologia), pomiaru obwodu pnia i porównania z innymi drzewami w regionie o znanym wieku. W przypadku bardzo starych drzew z pustymi pniami stosuje się również datowanie radiowęglowe (C14), choć ta metoda może być mniej precyzyjna dla tak długowiecznych organizmów.

Te starożytne drzewa oliwne są nie tylko imponującymi pomnikami przyrody, ale także świadkami długiej historii ludzkości i uprawy oliwek w regionie Morza Śródziemnego. Ich długowieczność i zdolność do przetrwania przez tysiąclecia czynią je niezwykle cennymi i fascynującymi obiektami.